Zutphen

Onverwachts komt het niet, maar pijn doet het wel. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart 2022 verloor de SP één zetel, en komt daarmee uit op 3.

‘Alle doelstellingen zijn behaald,’ stelt afdelingsvoorzitter Nils Müller relativerend vast, ‘we wilden ongeveer 9,5% van de stemmen, zo’n 3 zetels. We wilden de wooncrisis en de grijze container tot centraal thema van de verkiezingen maken. We wilden 5 nieuwe actieve leden. Dat is allemaal gelukt. Zo bezien was de campagne een groot succes. Toch doet het pijn. We moeten over vier jaar gewoon weer op 4 of 5 zetels komen, natuurlijk. Daarom moeten we zoeken naar de structurele oorzaken van ons verlies.’

Al sinds 2014 verliest de SP verkiezingen. Müller vindt het niet zinvol om op incidentele oorzaken als de situatie in Oekraïne, de coronacrisis, de campagneposter of deelname aan het college te wijzen. ‘Dat is zinloos en zelfs gevaarlijk, want als we ons daartoe beperken verliezen we de volgende keer weer.’

Actieve SP-ers merken het al langer aan de deur: er is een groep die zich steeds meer afkeert van de politiek. ‘Juist de groep die zich afkeert van politiek, heeft de politiek het hardste nodig’, vertelt  Müller. ‘Zij hebben de afgelopen decennia ervaren dat het niet uitmaakt op wie zij stemden; ze gingen er toch wel verder op achteruit. En ze hebben gelijk! Politici beloofden lagere huren, maar omdat de banken gered moesten worden, gingen de huren juist omhoog. Politici beloofden toegankelijk zorg, maar omdat de belasting voor bedrijven omlaag moest, ging de zorgpremie en het eigen risico omhoog. Het is niet verwonderlijk dat zij zich hebben afgekeerd van de politiek.’

Deze groep woont in Zutphen bijvoorbeeld in het Waterkwartier. Een ruime meerderheid van 62% bleef thuis. Slechts 38% van hen heeft de moeite genomen om te gaan stemmen. Áls deze groep gaat stemmen, dan stemmen ze het vaakst op de SP. Van elke vijf stemmen ging er één naar de SP. Dat zou in de Tweede Kamer genoeg zijn voor 29 zetels. ‘Het is een goed teken dat ze nog wel vertrouwen hebben in de SP, maar we moeten ons grote zorgen maken. Welk mandaat heb je nog als meer dan de helft thuis blijft?’

Hoe anders is dat in het veel rijkere Warnsveld. Daar gaat 76% van de mensen stemmen. De grote winnaars daar zijn GroenLinks en D66. Slechts 6.3% stemt daar SP. ‘Hier wonen vooral mensen die de politiek niet nodig hebben. Voor hen is politiek een ‘esthetische kwestie’, zoals de Franse schrijver Edouard Louis treffend omschreef. Zij ontlenen een gevoel van identiteit uit op wie zij stemmen, maar zijn er niet voor hun bestaanszekerheid daadwerkelijk van afhankelijk. Voor hen is stemmen meer een manier om te laten zien wie zij zijn.’

‘Wij merken dat voor deze tweede groep het vaak onduidelijk is welke identiteit er aan de SP te ontlenen valt, omdat we het eigenlijk van allemaal een beetje zijn. Zij kiezen daarom voor een andere partij. Maar ondertussen bepalen zij, omdat zij gaan stemmen, wel hoe het er in Zutphen aan toe gaat; ook in het Waterkwartier.’

Hoe er voor te zorgen dat ze in het Waterkwartier gaan stemmen en in Warnsveld vertrouwen  krijgen in de SP, dat weet Müller nog niet. ‘Daar zullen we het met onze leden over moeten hebben. Bijvoorbeeld op de ledenvergadering op 12 April. Ik hoop dat veel van hen zich laten zien en horen!’