De Zutphense zorgrevolutie komt eraan
De Zutphense zorgrevolutie komt eraan
Een gemeente die de huishoudelijke zorg organiseert zónder marktwerking: dat is een unieke omwenteling, en in Zutphen gaat dit gebeuren. De Stentor sprak zelfs van 'de Zutphense Zorgrevolutie'. Over de exacte vorm neemt de gemeenteraad in december een definitief besluit, maar duidelijk is dat commerciële bedrijven en concurrentie daarin geen rol meer krijgen. Dit komt niet uit de lucht vallen, maar dit is afgedwongen door jarenlange strijd van tientallen SP’ers, vakbondsmensen en bovenal thuiszorgers als Alie, Margot en Inge.
Een reconstructie van de gebeurtenissen sinds 2007
In 2007 wordt de marktwerking geïntroduceerd in de huishoudelijke zorg. De landelijke politiek maakt gemeenten verantwoordelijk voor deze ondersteuning in het huishouden bij mensen die zelfstandig wonen maar voor wie het huishouden te zwaar is. Gemeenten laten dit over aan een bedrijf dat deze taak voor het minste geld wil doen. Voor steeds maximaal twee jaar, daarna gunt de gemeente het opnieuw aan het goedkoopste bedrijf, enzovoort. De gevolgen zijn groot: thuiszorgers moeten keer op keer naar een ander zorgbedrijf, patiënten krijgen wisselende thuiszorgers over de vloer en de lonen gaan flink omlaag. Dit leidt tot smeulende onvrede, maar nog niet tot verzet.
Ondertussen raken veel mensen die afhankelijk zijn van huishoudelijke zorg, hun vaste vertrouwde gezicht kwijt door de ontslagrondes en wisselingen van thuiszorgbedrijven, zoals in 2010. In dit persbericht laat thuiszorgbedrijf ‘Vérian’ trots zien dat zij de gelukkige is die alle huishoudelijke zorg in de gemeente Zutphen mag overnemen van Sensire en dat het merendeel van het personeel ‘hun werk behouden’. Het kleurrijke bedrijfslogo met Engelstalig onderschrift en termen als klanten en producten verraden al enigszins dat zorg aan het veranderen is in handel.
Pas in 2012 leidt de jarenlange toegenomen onvrede tot een omslag. Het ontslag van de 172 thuiszorgers van ‘Vérian’ in 2012, werkt als de lont in het kruitvat. Na hun ontslag moeten de thuiszorgers op respectloze wijze voor minder loon en minder zekerheid smeken om een baan bij de nieuwe op winst beluste zorgbedrijfjes ‘ZorgKompas’, ‘Zorggarant’ en ‘T-Zorg’. De woedende thuiszorgers, vakbond en de SP slaan de handen ineen en komen in actie tegen de marktwerking in de huishoudelijke zorg.
Verantwoordelijk zorgwethouder Hans la Rose, van de lokale partij StadsPartij, blijkt geen flauw benul te hebben van de gevolgen van zijn zorgbeleid. De SP dient een motie van wantrouwen in en de thuiszorgers bieden wethouder La Rose 3583 handtekeningen aan voor betere thuiszorg. Als blijkt dat ook de andere politieke partijen geen flauw benul hebben van de wantoestanden in de huishoudelijke zorg, maakt de SP samen met tientallen thuiszorgers een zwartboek, dat in november en december door heel Zutphen verspreid wordt.
In 2014 blijkt dat de bestuurders van Zutphen, onder druk van de bezuiniging van kabinet Rutte II, de huishoudelijke zorg helemaal weg willen bezuinigen. De SP start een ‘flitspetitie’ en haalt in korte tijd 1894 handtekeningen op. Daarmee wordt de nekslag voor de huishoudelijke zorg voorkomen. Alleen de StadsPartij, D66 en de VVD stemmen tegen. Het net verkozen SP-raadslid Mathijs ten Broeke: “Als VVD en D66 beginnen te mokken, dan weten wij dat we op de goede weg zijn”. De huishoudelijke zorg is behouden voor Zutphen.
In januari 2015 opent de SP een meldpunt, om ervaringen en verhalen te horen over de praktijk. Op 5 juni van dat jaar organiseert de SP een discussieavond over de toekomst van de huishoudelijke zorg in Zutphen. De meldingen van het meldpunt worden daar besproken, en samen met de vele aanwezige thuiszorgers, meerdere politieke partijen en de nieuwe zorgwethouder (GL), die veel beter op de hoogte blijkt te zijn, wordt nagedacht over een toekomst voor de huishoudelijke zorg zónder marktwerking.
Bijna een maand later, op 29 juni, besluit de gemeenteraad om onderzoek te doen naar het stoppen van de marktwerking in de huishoudelijke zorg. Luid gejuich klinkt van de publieke tribune. Maar eind 2015 wordt de noodzaak van een einde aan de marktwerking weer duidelijk, als 84 thuiszorgers van zorgbedrijf ‘Zorgkompas’ worden ontslagen. Samen met de SP bieden zij de zorgwethouder een gouden kompas aan waar de wijzer maar in één richting wijst: vaste contracten.
Ambtenaren, politici én thuiszorgers denken in 2016 na over een nieuwe manier om de huishoudelijke zorg te organiseren. De SP vindt het te lang duren, want er dreigt een nieuwe ontslagronde aan te komen. Op 12 september doet de SP daarom zelf maar een voorstel: Neem de huishoudelijke zorg in gemeentelijke handen door een stichting op te richten. Alleen de SP en lokale partij BewustZW stemmen voor, de rest is tegen.
De moed zakt de thuiszorgers en de SP even in de schoenen, maar dan gebeurt er iets opmerkelijks: het college van Burgemeester & Wethouders stelt op 13 februari voor om een stichting voor de huishoudelijke zorg op te richten, precies zoals de SP een half jaar eerder voorstelde. De VVD, D66 en lokale partij Burgerbelang verzetten zich met hand en tand tegen de plannen en weten de beslissing nog tot december te vertragen. Het gevolg is dat de gemeente door de drie tegenstribbelende partijen alternatieve varianten voor huishoudelijke zorg zonder marktwerking moet uitwerken. Hier gaat zoveel tijd verloren dat opnieuw veel tijdelijke contracten van thuiszorgers aflopen, waardoor velen voor de zoveelste keer op straat staan.
Maar in december is het zo ver: dan stemt de gemeenteraad voor de toekomst van de huishoudelijke zorg zónder marktwerking en met zekerheid voor thuiszorgers en de mensen die zij verzorgen. De vraag is of dit een gemeentelijke stichting wordt of een coöperatie, maar als een paal boven water staat dat commerciële bedrijven geen rol meer gaan spelen in de Zutphense huishoudelijke zorg. Thuiszorgers krijgen vaste contracten en bij patiënten komt weer hun vaste vertrouwde gezicht over de vloer. Deze nu nog unieke vorm van de organisatie van de zorg in Nederland is revolutionair en afgedwongen door jarenlange strijd van tientallen SP’ers, vakbondsmensen en bovenal thuiszorgers als Alie, Margot en Inge die de langste adem van de hele wereld hadden. Samen vormen zij het gezicht van de Zutphense Zorgrevolutie.
- Zie ook:
- Thuiszorg
