Zutphen

Overal in het land wordt op dit moment vastgelegd hoe de nieuwe gemeentelijke zorgtaken vanaf januari uitgevoerd gaan worden. Er vallen harde klappen. In Zutphen zijn maandag de beleidsplannen over deze transities vastgesteld. Eén van de belangrijke keuzes gaat over de huishoudelijke zorg.

De SP wil niet terug naar de tijd waarin mensen voor hun zorg afhankelijk waren van liefdadigheid, de zorg kan namelijk gewoon voor iedereen goed organiseerd worden.

Al vanaf eind 19de eeuw kende men thuiszorg in de vorm van wijkverpleegkundigen die werkten vanuit verzuilde kruisverenigingen. Uit bittere noodzaak in tijden van slechte volksgezondheid kwamen deze voort uit liefdadigheid en uit initiatieven van wereldverbeteraars als Aafke Gesina van Hulst. Zij wilde zorg bereikbaar maken voor iedereen. Betaalbaar en dicht in de buurt. Vanaf de 20ste eeuw kwam er gelukkig geld vanuit de overheid, zodat de kruisverenigingen hun werk goed konden uitvoeren. Wijkverpleegkundigen deden alles binnen hun werkgebied: zieken thuis verplegen, schoonmaken, cursussen en voorlichting geven, ontwikkelingen van baby’s bijhouden, enzovoort.  

In de jaren ’70 verdween deze traditionele wijkverpleegkundige. Door het neoliberale mantra van efficiency werd het takenpakket steeds verder opgesplitst: iemand die medicijnen kon toedienen was te duur om ook de huishoudelijke taken te verrichten. Zo ontstond de Huishoudelijke Hulp type 1 en 2.

De overheid bleef maar op zorg bezuinigen. Schaalvergroting was het toverwoord en alle indicatiestellingen moesten centraal door één bureau gedaan worden, in plaats van door de wijkverpleegkundige. Mensen kregen de mogelijkheid zorg zelf ‘in te kopen’ met hun PGB. Zorg die geleverd werd door bedrijven met winstbejag.

"Dwangbezuinigingen achteloos

slikken of sociaal uitvoeren"

Het neoliberale geloof in de vrije markt en het geloof dat iedereen het beste uit is als hij of zij zijn eigen boontjes dopt, drijft ons nu nog steeds voort op de al 40 jaar durende weg van bezuinigingen op de zorg: huishoudelijke zorg zou geen voorziening zijn die door de gemeente betaald moet worden. Als mensen het zo graag willen dan moeten ze het zelf maar ‘inkopen’. Daarmee keren we terug naar de begintijd van Aafke Gesina van Hulst.

Doordat de regering continu verkondigt dat er bezuinigd moet worden, gaan veel mensen geloven dat het inderdaad niet anders kan. Het tegendeel is waar: met een eerlijkere verdeling van de welvaart is alle zorg in Nederland prima te betalen. Maar op dit moment krijgen alle gemeenten dwangbezuinigingen vanuit het Rijk door de strot geduwd. Die kunnen ze achteloos slikken en één-op-één doorvoeren, òf: zo sociaal mogelijk uitvoeren door de schade te beperken en waar nodig zo snel mogelijk te herstellen.

In Zutphen kan dat laatste. Zonder dure prestigeprojecten komen we al een heel eind. Ook is er in het collegeakkoord afgesproken dat er een grote reservepot voor het sociaal domein komt, zodat niemand zorg geweigerd hoeft te worden. Daarnaast is de huishoudelijke zorg allang niet meer zo’n grote kostenpost al hij was, als er érgens in de recente Zutphense geschiedenis al gigantisch op bezuinigd is, dan is het wel op de huishoudelijke zorg.

"Als er al érgens gigantisch op
bezuinigd is , is het wel op

de huishoudelijke zorg"

De gemeente stelt vast hoeveel uur per week iemand hulp aan huis krijgt. Met herindicaties zijn mensen de afgelopen jaren flink gekort zonder duidelijk aantoonbare redenen. Ook is er veel kapot bezuinigd door de Europese aanbesteding van de huishoudelijke zorg in Zutphen: de belachelijke wedstrijd tussen zorgbedrijven om wie het allergoedkoopst zorg kan verlenen. Dat soort spelletjes horen niet thuis in de zorgsector. De zorg is geen markt.

• Om de pijnlijke gevolgen van de aanbesteding in beeld
  te brengen kwam de SP destijds met dit zwartboek.

De huishoudelijke zorg verricht belangrijk werk en is geldbesparend. Door de signaleringsfunctie is er een preventieve werking en dus een kostenbesparing, dan zijn bezuinigingen al helemaal niet meer te begrijpen. Zeker niet als je kijkt naar de gevolgen als mensen hun vaste hulp kwijtraken.

Als iemand hart voor haar werk en haar patiënten heeft, dan is het wel Margot Bastein. Samen met ons liep ze kilometers langs de deuren om handtekeningen op te halen voor onze petitie ‘Behoud huishoudelijke zorg’. Zij laat zien dat het werk veel meer is dan ‘feitelijke schoonmaakwerk’. Elke vrijdag neemt ze een gebakken visje mee voor haar patiënt en maakt ze een praatje. Zij is de vertrouwenspersoon. Soms zelfs de enige die de mensen hebben. Zélf kan ze amper rondkomen en ziet ze dat de werkdruk jaarlijks toeneemt. Ze krijgt per patiënt minder uren maar moet wel hetzelfde werk doen. Mensen die zoveel hart voor hun werk hebben en zo’n belangrijke bijdrage leveren aan onze samenleving gaan we toch niet op straat zetten in Zutphen?

Ontslag is gekkenwerk, er zijn al veel te veel gezinnen die hun inkomen kwijtraken. Het aantal werkloosheidsuitkeringen in Zutphen neemt gigantisch toe. In 2012 had Zutphen 1.026 mensen met een WW-uitkering. Een jaar later waren dat er al 1.357. Inmiddels: 1.408 en de teller tikt door.[1] Als de huishoudelijke zorg wordt afgeschaft zijn er niet alleen mensen die hun hulp in de huishouding kwijtraken, maar ook gezinnen die hun inkomen kwijt raken.

Op dit moment is de zorg lang niet ideaal georganiseerd en alles behouden zoals het is, is echt niet wat de SP wil. Als er bezuinigd wordt, moet dat een gevolg zijn van een beleidsverandering. Als de bezuiniging de oorzaak is van beleidsveranderingen, weet je zeker dat er met de botte bijl gehakt gaat worden. Geld volgt het beleid, en niet andersom.

Gelukkig staat in het collegeakkoord dat iedereen die zorg nodig heeft zorg krijgt, en is die afspraak afgelopen maandag nog eens bevestigd door het aangenomen SP-amendement, waarin staat dat de gemeente Zutphen het van belang vindt dat er voor iedereen die niet zonder kan een reële mogelijkheid blijft bestaan om hulp in de huishouding te krijgen. Een stap in de goede richting, maar we zijn er nog niet.